17. júní 2025

Hver borgar auðlindaskattinn?

Sveitarstjórnarfólk Sjálfstæðisflokksins í Norðausturkjördæmi fara í grein yfir tillögu um stórhækkun veiðigjalda sem er nú til umræðu á Alþingi, og hvetja þingmenn til að staldra við, end­ur­skoða for­send­ur og tryggja að auðlinda­gjöld framtíðar­inn­ar bygg­ist á sann­girni, jafn­ræði og heild­stæðum hagræn­um rök­um – ekki á land­fræðilegri mis­mun­un.

Alþingi fjall­ar nú um stór­hækk­un veiðigjalda. Sam­kvæmt grein­ingu KPMG fyr­ir Sam­tök sjáv­ar­út­vegs­sveit­ar­fé­laga myndu fyr­ir­tæki í Norðaust­ur­kjör­dæmi greiða um 6,2 millj­arða króna í veiðigjöld – 3,5 millj­örðum meira en í dag. Það jafn­gild­ir um 45% allra veiðigjalda lands­ins.

Ef kraf­an er auk­in skatt­heimta, þarf hún að dreifast

Ef stjórn­völd telja nauðsyn­legt að auka tekj­ur rík­is­sjóðs með auðlinda­gjöld­um, hljóta þau að telja það eðli­lega kröfu að slík­ar álög­ur dreif­ist yfir fleiri at­vinnu­grein­ar og að jafn­ræðis sé gætt milli höfuðborg­ar og lands­byggðar.

Sjáv­ar­út­veg­ur er burðarás lands­byggðanna og sér­stak­lega í Norðaust­ur- og Suður­kjör­dæmi. Það er erfitt að sjá sann­girni í því að ein auðlinda­grein beri meg­in­byrðina, á meðan aðrar grein­ar sem einnig treysta á sam­eig­in­leg­ar auðlind­ir, njóta ákveðinn­ar sér­stöðu.

Á ár­un­um 2020-2023 fjár­festu sjáv­ar­út­vegs­fyr­ir­tæki á svæðinu fyr­ir um 75 millj­arða króna – nær 90% af upp­söfnuðum hagnaði sín­um. Hækk­un­in sem nú er lögð til myndi taka veru­legt fjár­magn úr þeirri verðmæta­sköp­un. Þessi þróun vek­ur áhyggj­ur okk­ar, sveit­ar­stjórn­ar­fólks í Norðaust­ur­kjör­dæmi, þar sem horf­ur um áfram­hald­andi fjár­fest­ing­ar og störf í kjör­dæm­inu myndu versna.

Jafn­ræði – lyk­il­atriði

Sé stefn­an sú að auka skatt­lagn­ingu á nýt­ingu sam­eig­in­legra auðlinda, er þá ekki eðli­leg­ast að tryggja að:

Byrðar dreif­ist – Skatt­ar legg­ist ekki á eina at­vinnu­grein eða einn lands­hluta um­fram aðra.

Jafn­ræði gildi – Regl­ur gildi með sama hætti um all­ar grein­ar sem nýta auðlind­ir; lands­byggðin má ekki verða tekju­lind­in ein.

Verðmæta­sköp­un lifi – Skatt­heimt­an kæfi hvorki fjár­fest­ing­ar né störf sem byggðarlög­in treysta á.

Hvatn­ing til end­ur­mats

Við hvetj­um Alþingi til að staldra við, end­ur­skoða for­send­ur og tryggja að auðlinda­gjöld framtíðar­inn­ar bygg­ist á sann­girni, jafn­ræði og heild­stæðum hagræn­um rök­um – ekki á land­fræðilegri mis­mun­un.

Heimir Örn Árnason
oddviti Sjálfstæðisflokksins á Akureyri

Ragn­ar Sig­urðsson

odd­viti Sjálf­stæðis­flokks­ins í Fjarðabyggð

Sig­ríður Guðrún Hauks­dótt­ir
odd­viti Sjálf­stæðis­flokks­ins í Fjalla­byggð

Freyr Ant­ons­son
odd­viti Sjálf­stæðis­flokks­ins á Dal­vík

Berg­lind Harpa Svavars­dótt­ir
odd­viti Sjálf­stæðis­flokks­ins í Múlaþingi

Hafrún Ol­geirs­dótt­ir
odd­viti Sjálf­stæðis­flokks­ins á Húsa­vík

Gísli Gunn­ar Odd­geirs­son
odd­viti í Grýtu­bakka­hreppi