1. september 2025

Tímamót í örorkumálum

Guðrún Hafsteinsdóttir, formaður Sjálfstæðisflokksins, skrifar um gildistöku nýs örorku- og endurhæfingarkerfis sem tekur gildi nú um mánaðarmótin og minnir á að sagan gleymist ekki. Forystumenn Sjálfstæðisflokksins hafi lagt drjúga hönd á plóg við að koma nýju kerfi á. Pétur Blöndal og Óli Björn Kárason, þingmenn flokksins, hafi lagt þar mest af mörkum.

---

Í dag tekur gildi nýtt örorku- og endurhæfingarkerfi sem markar tímamót í íslensku velferðarkerfi. Ég fagna þessum breytingum, en þær byggjast á lögum sem samþykkt voru í tíð fyrri ríkisstjórnar þann 22. júní 2024. Breytingarnar bæta afkomu, draga úr óþarfa skerðingum og gera fólki auðveldara að taka þátt á vinnumarkaði. Þetta er réttlátara, einfaldara og mannúðlegra kerfi. En það er líka staðreynd að þessar breytingar byggjast á áralangri baráttu Sjálfstæðisflokksins fyrir kerfi sem horfir á getu fólks og tækifæri þess, og ekki einungis á prósentustig örorku.

Frumkvæði Sjálfstæðisflokksins og arfleifð Péturs Blöndals

Pétur Blöndal heitinn, þingmaður Sjálfstæðisflokksins, benti ítrekað á meginvanda gamla kerfisins. Svokallað 75% viðmið varð til þess að fólki var ýtt inn í þröskuldakerfi þar sem örlítið lægra mat gat þýtt mun lakari réttindi. Því sköpuðust hvatar sem drógu úr trú á eigin getu og löttu fólk til þátttöku í atvinnulífi. Pétur talaði fyrir því að við hættum að spyrja hvað fólk geti ekki og förum að spyrja hvað það geti. Það er kjarni starfsgetumats og heildrænnar nálgunar sem nú er orðið meginregla.

Á eftir Pétri tóku aðrir Sjálfstæðismenn við keflinu. Óli Björn Kárason vann ötullega að því í velferðarnefnd og víðar að festa hugmyndir um starfsgetumat, sveigjanleika og virka þjónustu í sessi. Sjálfstæðisflokkurinn hefur haldið þessari stefnu á lofti árum saman. Markmiðið er skýrt. Að efla einstaklinginn, brjóta niður gildrur fátæktar, byggja undir aukin réttindi og gera vinnu að raunhæfum kosti með sanngjörnum hvötum.

Nýja kerfið endurspeglar þessa sýn. Læknisfræðilegum þröskuldum er skipt út fyrir samþætt sérfræðimat þar sem horft er á heilsu, færni og aðstæður á heildstæðan hátt. Hlutaörorkulífeyrir gerir fólki með skerta starfsgetu kleift að vinna eftir getu án þess að tapa öllu öryggi. Tekjutengingar minnka og frítekjumörk hækka svo það borgi sig að afla tekna. Sjúkra- og endurhæfingargreiðslur tryggja samfellu meðan fólk er í meðferð eða í endurhæfingu. Vinnumarkaðsúrræði og skýr samvinna stofnana á þjónustugátt gera fólki auðveldara að rata milli úrræða og forða því frá að falla á milli kerfa. Þetta eru umbætur sem standa í anda ábyrgðar, frelsis og virðingar fyrir mannlegri reisn.

Það má hrósa félags- og húsnæðisráðherra fyrir að þessar hugmyndir séu orðnar að veruleika. Það er jákvætt og meginstoðir kerfisins eru sprottnar upp úr hugmyndavinnu og baráttu Sjálfstæðisflokksins. Pétur Blöndal lagði grunn að nýrri hugsun. Óli Björn Kárason fylgdi eftir með markvissum vinnubrögðum. Flokkurinn hélt málinu á dagskrá þar til samstaða náðist um að stíga stóru skrefin. Við eigum ekki að gera lítið úr framlagi annarra, en við eigum heldur ekki að leyfa sögunni að gleymast.

Kerfi sem hvetur til þátttöku

Nú stendur yfir lykilverkefni sem er fagleg og vönduð innleiðing. Þar mun reyna á að kerfið virki í raun fyrir einstaklinginn, ekki bara á pappír. Sjálfstæðisflokkurinn mun fylgja innleiðingunni eftir, tryggja að þjónustan sé mannsæmandi og sveigjanleg og vinna áfram að frekari umbótum þar sem reynslan sýnir þörf. Við viljum að ungt fólk lendi ekki varanlega utan vinnumarkaðar eftir veikindi eða slys. Við viljum að sérsniðin endurhæfing, menntun og ráðgjöf skili fólki aftur inn í samfélagið með styrk og sjálfstæði.

Nýja örorkukerfið er því ekki endastöð heldur upphaf nýs kafla. Það er ávöxtur hugmynda sem við höfum barist fyrir lengi. Það er vitnisburður um að skynsemi, virðing og trú á getu fólks skila árangri. Við skulum fylgja þessu vel eftir. Þannig byggjum við upp samfélag þar sem velferð er örugg, réttlæti ríkir og tækifæri standa öllum til boða.