50 ár frá sviplegu fráfalli forsætisráðherrahjónanna á Þingvöllum

50 ár eru liðin frá sviplegu fráfalli dr. Bjarna Benediktssonar, fyrrum forsætisráðherra og formanns Sjálfstæðisflokksins, eiginkonu hans Sigríðar Björnsdóttur, og dóttursonar þeirra, Benedikts Vilmundarsonar, sem var mikill harmur fyrir íslensku þjóðina. Bjarni er sá stjórnmálamaður 20. aldarinnar sem er í mestum metum hjá mér. Hef ég aldrei farið leynt með aðdáun mína á stjórnmálamanninum Bjarna og stjórnmálastefnu hans sem varð meginstef Sjálfstæðisflokksins þann langa tíma sem hann starfaði í forystusveit hans.

Hef ég lesið margoft greinasafn hans, Land og lýðveldi, og jafnan þótt mikið til þess koma. Bjarni var arkitekt utanríkisstefnu Íslendinga og markaði söguleg áhrif í senn bæði á íslenskt samfélag og íslensk stjórnmál. Allir þeir sem kynna sér stjórnmálaferil dr. Bjarna komast fljótt að því hversu öflugur hann var.

Bjarni var sá forystumaður íslenskra stjórnmála á 20. öld sem hafði mest áhrif á að móta lýðveldinu Íslandi framtíðarstefnuna, færa Ísland fyrstu skrefin í átt að forystu í eigin málum og móta utanríkisstefnu landsins, sem hefur haldist að mestu óbreytt síðan. Sú forysta hefur skipt miklu máli og fer ekki á milli mála hversu afgerandi hún var.

Hef oft hugsað um það hver staða íslenskra stjórnmála hefði orðið á áttunda áratugnum hefði Bjarni lifað lengur. Sjálfstæðisflokkurinn gekk í gegnum erfiða tíma eftir fráfall hans og náði varla alvöru stöðugleika í sínum röðum fyrr en Davíð Oddsson var kjörinn formaður árið 1991. Átök stjórnmálanna á áttunda áratugnum, einkum innan Sjálfstæðisflokksins, hefðu tekið á sig annan blæ hefði Bjarni lifað lengur, tel ég.

Fyrir 15 árum, þegar að Samband ungra sjálfstæðismanna varð 75 ára, fórum við í þáverandi stjórn til Þingvalla og áttum góða stund í Hvannagjá, þar sem SUS var stofnað og lögðum blómsveig við minnisvarða um Bjarna, Sigríði og Benedikt litla, sem stendur á grunni forsætisráðherrabústaðarins. Heiðruðum við þar minningu eins okkar traustustu leiðtoga fyrr og síðar.

Andlát Bjarna, Sigríðar og Benedikts var mikill harmleikur, ekki aðeins fyrir þá sem nærri þeim stóðu heldur og þjóðina alla. Þá kvaddi einn merkasti sonur þjóðarinnar á sínum hátindi. Alltaf þegar að ég fer til Þingvalla legg ég leið mína að minnisvarðanum. Er svolítið sérstök tilfinning sem fylgir því að koma þangað og hugleiða hversu sorglegir atburðir áttu sér þar stað.

Hlýjar kveðjur til fjölskyldu Bjarna og Sigríðar. Blessuð sé minning þeirra.


Stefán Friðrik Stefánsson
ritstjóri Íslendings