Skýr stefna í loftslagsmálum

Ýmsir trúa því að Sjálfstæðisflokkurinn sé eftirbátur annarra í umhverfismálum og sérstaklega loftslagsmálum. Andstæðingar flokksins ýta undir þá mynd að hann dragi lappirnar í umhverfismálum. Það hrein firra og bábilja. Vert er að gera grein fyrir hinu rétta.

Eitt stærsta viðfangsefni stjórnmála komandi ára

Loftslagsmál eru eitt stærsta viðfangsefni komandi ára. Hlýnun lofts, hækkun sjávar, aukin súrnun og hiti sjávar og öfgar í veðri gera það að verkum að náttúran verður að njóta vafans. Þetta á við um allar þjóðir, en ekki síst Íslendinga sem eiga mikið undir umhverfi og sjálfbærri nýtingu auðlinda. Hlusta verður á varnaraðarorð vísindamanna og rannsóknastofnana. Að veði eru lífskjör og þjóðaröryggi, en umfram allt framtíð barna okkar. 

Samstaða og sjálfsmynd okkar

Um þetta hefur náðst farsæl samstaða íslenskra stjórnmála og þjóðar. Atvinnulíf og stjórnsýsla tekur mið af sjálfbærnimarkmiðum Sameinuðu þjóðanna til ársins 2030. Með því mætum við vistfræði-, félags- og efnahagslegum kröfum án skerðingar lífgæða komandi kynslóða.

Í orrahríð kosningabaráttu hafa ýmsir kosið að rjúfa þessa samstöðu. Tekist er á um loftslagsstefnu og stjórnmálaflokkar jafnvel lagðir undir umdeilanlega loftslagsrýni og gefin einkunn fyrir stefnu í umhverfis- og loftslagsmálum. Sótt að Sjálfstæðisflokknum og heilindi hans í lofslagsmálum dregin í efa. 

Um þetta mætti rita langt mál en hér eru nokkur atriði: 

Parísarsamkomulagið og heimsmarkmið

Alþjóðlegar skuldbindingar Parísarsamkomulagsins voru fullgiltar í tíð ríkisstjórnar þar sem Sjálfstæðisflokkurinn sat. Rammasamningur um loftslagsbreytingar er helsti alþjóðlegi milliríkjavettvangur fyrir hnattræn viðbrögð við loftslagsbreytingum.

Aðkoma sjálfstæðismanna í ráðuneytum, stjórnsýslu og sveitarfélögum hefur tekið sterkt mark af Sjálfbærnimarkmiðum Sameinuðu þjóðanna. Kveðið er á um framleiðslu- og neyslumynstur; aukið samstarf varðandi  sjálfbæra þróun; bráðaaðgerðir gegn loftslagsbreytingum; og aðstoð við þróunarlönd varðandi loftslagsaðgerðir með sterkri áherslu til kvenna, ungs fólks, og jaðarsamfélaga. 

Ríkisstjórnir með aðild Sjálfstæðisflokks hafa beitt sér mjög í þessum efnum. Fjármunir og alþjóðasamvinna stóraukin. Þannig hafa framlög til loftlagsvísinda á Íslandi aukist, fjármunum varið í sameiginleg Norræn verkefni á sviði þróunarsamvinnu til baráttu gegn loftslagsvá og svo mætti lengi telja. Með fyrstu fjármögnuðu aðgerðaáætlun Íslands í loftslagsmálum hefur landgræðsla, endurheimt votlendi og skógrækt verið aukin og ný markmið um samdrátt í losun.

Loftslagsráð Sjálfstæðisflokksins

Fullyrðingar um að Sjálfstæðisflokkurinn standi veikur þegar kemur að umhverfis- og loftslagsmálum eru því rangar. Sjálfstæðisfólk telur að í viðureign við loftslagsvá felist fjöldi tækifæra, ekki síst með grænum fjárfestingum fyrirtækja og nýsköpun.

Innan öflugrar fjöldahreyfingar Sjálfstæðisflokksins hefur í áraraðir verið starfandi Loftslagsráð skipað hópi fólks viða að úr atvinnulífi, sveitarstjórnum, þingflokki og víðar. Það kraftmikla starf er öllum aðgengilegt á vef flokksins.

Hvar greinir á?

Þrátt fyrir sameiginleg markmið er deilt um leiðir.

Sjálfstæðismenn segja að í eignaréttinum felist mikilvæg náttúruvernd. Reynslan sýnir að hagkvæm nýting náttúruauðlinda sé að jafnaði best tryggð með því að nýtingar- og afnotaréttur sé í höndum einkaaðila. Við höfum því slegið skjaldborg um eignar- og nýtingarrétt einstaklinga á lögvernduðum auðlindum. Lögð hefur verið áhersla á að ráðstöfun nýtingarréttinda á auðlindum í opinberri eigu séu gagnsæ með almannahag að leiðarljósi. Ekki megi grípa til þjóðnýtingar eða skerðingar á réttindum þeirra.

Virkjum til orkuskipta

Einnig er ágreiningur um umfang orkunýtingar og uppbyggingu og nýlega um nýtingu vindorku innan sjálfbærra þolmarka.

Raunverulegar aðgerðir í orkuskiptum bílaflota og fiskveiðiflota yfir í rafmagn og rafeldsneyti kalla á virkjun með nytsamlegum hætti. Þeir sem tala á móti nýjum virkjanakostum og uppbyggingu dreifikerfis raforku styðja vart græn orkuskipti.

Jákvæðir hvatar í stað boða og banna

Við eigum að virkja ábyrgð einstaklings í umhverfismálum með jákvæðum hvata í stað boðs og banna. Efnahagsleg skynsemi felst í eflingu hringrásarhagkerfisins og aukinni fullendurvinnslu. Nýta nýsköpun og tækninýjungar við endurvinnslu og flokkun sorps og hvata til breyttrar umgengni um plast er árangursríkasta leiðin. 

Virkja þarf einkaframtakið til náttúruverndar. Heimila gjaldtöku til verndar og stýra aðgangi ferðamanna að viðkvæmum svæðum til að fjármagna viðhald og uppbyggingu. Þær tekjur eiga heima í héraði.

Við höfum varað við að taka ákvarðanir í flýti um uppbyggingu þjóðgarða á miðhálendi Íslands. Í anda sjálfbærni og nálægðarreglu verður slíkt að vera í sátt við aðliggjandi sveitarfélög með virðingu fyrir eignarétti.

Umhverfismál eru viðvarandi verkefni. Við þurfum að stíga stærri skref í baráttunni gegn loftslagsvánni. Með með grænni orkubyltingu sjáum við möguleika í grænum fjárfestingum og nýsköpun. Það veit á gott fyrir land tækifæranna.


Njáll Trausti Friðbertsson
oddviti Sjálfstæðisflokksins í Norðausturkjördæmi


Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 18. sept. 2021